Samenwerking met gemeenten

RNOB is de enige overheidssamenwerking in Nederland waarin de waterschappen een vaste rol hebben in de samenwerking met gemeenten. Vanuit zijn functie als strategisch adviseur stimuleert Ton deze samenwerking: “De regionale samenwerking in RNOB is van grote meerwaarde voor het waterschap, omdat de wateropgave nauw verweven is met al die andere maatschappelijke opgaven in de regio. Het werkgebied van het waterschap komt behoorlijk overeen met het werkgebied van RNOB. Dit maakt samenwerken een stuk makkelijker dan voor bijvoorbeeld een waterschap als Rivierenland wier werkgebied verdeeld is over vier provincies.” In RNOB vertegenwoordigt Waterschap Aa en Maas ook Waterschap De Dommel. De Dommel doet dat weer voor Aa en Maas in Metropool Regio Eindhoven. 

“Het is belangrijk om het watersysteem zo robuust te maken dat het bestand is tegen beide extremen”, zegt Ton. “Het waterschap is verantwoordelijk voor veilig, voldoende en schoon water. Daarom houden wij ons bezig met maatregelen zoals het verondiepen van watergangen, het aanleggen van natuurvriendelijke oevers of het weer laten meanderen van waterlopen om het water langzamer te laten stromen en andere methodes om het water beter vast te houden in droge tijden.” 

Waar kan gebouwd worden?

“Vanwege de verhoogde waterstanden door overvloedige regenval zit ons watersysteem momenteel behoorlijk vol. Gelukkig kunnen we dat op dit moment door alle inspanningen uit het verleden nog prima aan. Maar we moeten er wel terdege rekening mee gaan houden dat rivieren vaker buiten hun oevers kunnen treden. Dit betekent iets voor bijvoorbeeld de woningbouw, maar ook voor de landbouw”, zegt Ton. Gemeenten en waterschappen werken samen om te bepalen waar het wel of niet verstandig is om te bouwen. “Als wij met onze waterschapsbril naar het landschap kijken, dan zien wij watersysteemeenheden: ruggen, flanken, beekdalen en polders. Afhankelijk van waar je zit is een toekomstige ontwikkeling wel of niet verstandig.”

Ton legt uit dat het ‘water en bodem sturend’ principe essentieel is om problemen zoals onderlopende huizen en onbewerkbare landbouwgrond te voorzien. “Daarom geven we bijvoorbeeld workshops aan gemeenten waarin we ze door onze waterschapsbril naar hun eigen grondgebied laten kijken. Die inzichten kunnen zij dan weer meenemen in hun omgevingsvisie. Om zo risico's op wateroverlast te minimaliseren en de waterveiligheid te waarborgen.” De regionale samenwerking heeft er volgens Ton voor gezorgd dat gemeenten en waterschappen elkaar beter weten te vinden. “En dat er wederzijds begrip is voor de ruimtelijke puzzel die we samen te leggen hebben.” 

Kaderrichtlijn Water 2027 

Een andere belangrijke opgave voor het waterschap is de implementatie van de Kaderrichtlijn Water (KRW) voor 2027. De richtlijn eist dat alle EU-lidstaten zorgen voor chemisch schoon en ecologisch gezond oppervlakte- en grondwater. Ton: “Dit is een grote uitdaging, vooral in een intensief landbouwgebied zoals Noordoost-Brabant. Dit kunnen we niet alleen. Het waterschap werkt daarom nauw samen met overheden en boeren om bijvoorbeeld het gebruik van mest en gewasbeschermingsmiddelen te beperken en oplossingen te vinden voor de toekomst die voor iedereen werken. Ervaringen die we samen opdoen in een RNOB programma Puzzelen met Ruimte komen daarbij goed van pas.” 

Om deze doelstellingen te bereiken, is een geïntegreerde en gebiedsgerichte aanpak vereist. Hiervoor is vanuit RNOB onder andere de ‘Koersnotitie landbouw op dreef’ geschreven. Het waterschap schreef daaraan mee, in het bijzonder aan de paragraaf over bodem en water. Een mooi voorbeeld van een samenwerking tussen de waterschappen en de gemeenten in onze regio die zowel op de korte als op de langere termijn vruchten afwerpt. Ton: “Ook onze regionale samenwerking binnen AgroProeftuin de Peel vinden wij bijvoorbeeld bijzonder waardevol en wij hopen van harte dat dat voorlopig nog wordt voortgezet. De gezamenlijke koersnotitie levert inmiddels ook weer een nauwere betrokkenheid op met bijvoorbeeld de gemeente Oss en hun landbouwaanpak in de Osse polders.”

Blijf herontdekken

Ton ziet positieve ontwikkelingen in de manier waarop gemeenten, waterschappen en andere overheidsinstanties elkaar vinden en samenwerken in RNOB. Hij waardeert de dynamische aard van de samenwerking en het vermogen om continu te herijken wat belangrijk is en wat niet. “We doen dit onder andere met onze Prioriteitennota, maar ook in het nieuwe Samenwerkingsconvenant en de Organisatieregeling waarin we de koers weer gaan herijken.” 

Zijn advies? “Blijf herontdekken wat de gezamenlijke doelen zijn en waar de grootste meerwaarde ligt in de samenwerking. Het is cruciaal om hierin focus aan te brengen en prioriteiten te stellen, zodat de samenwerking van toegevoegde waarde blijft.” Ton benadrukt daarbij wel dat RNOB geen ‘vergadermachine’ moet worden. “We moeten vooral doén.”