De veranderingen in mobiliteit en verkeer

Rian heeft de afgelopen jaren veel nieuwe ontwikkelingen op gebied van vervoer en verkeer gezien. “Tien jaar geleden dachten we dat mensen maximaal 5 tot 7,5 km wilden fietsen. Dankzij de e-bike is de reisafstand die mensen op de fiets willen afleggen vergroot naar 12,5 km. Aan de andere kant zien we dat de filedruk blijft toenemen. Het totale verkeersnetwerk wordt wel efficiënter benut, met meer goederenvervoer over water (bijvoorbeeld via de omgelegde Zuid-Willemsvaart) en de aanleg van extra snelwegen zoals de A50.”

Rian benoemt ook dat gedrag een steeds belangrijker aandachtspunt is geworden bij verkeersveiligheid. “In 90% van de ongevallen ligt de oorzaak niet bij de weg maar bij gedrag. Smartphones en mobiele navigatiesystemen zijn mooie ontwikkelingen, maar leiden verkeersdeelnemers ook enorm af.”

Multimodaal Mobiliteitspakket

Rian: “De ontwikkelingen op gebied van mobiliteit gaan snel en de wereld wordt steeds complexer. We moeten hierop blijven anticiperen door als overheden samen op te trekken met andere stakeholders. Tevens heeft de aanpak van de ene opgave steeds meer impact op de andere opgaven. We kunnen een mobiliteitsvraagstuk niet meer alleen aanvliegen met een mobiliteitsbril op. Je hebt meerdere perspectieven nodig. Dus integraal samenwerken wordt steeds meer norm in plaats van uitzondering.” 

Een mooi voorbeeld waarin partijen samen optrekken, is het Multimodaal Mobiliteitspakket Verstedelijking 2023-2030 dat de gemeente ’s-Hertogenbosch (als trekker), RNOB en de provincie Noord-Brabant samen met gemeenten en mobiliteitspartners hebben ontwikkeld. “Dit pakket richt zich op de transitie van het mobiliteitssysteem in Noordoost-Brabant, in samenhang met de verstedelijkingsopgave en het versterken van de brede welvaart.” 

Bereikbaarheid van kleine kernen

Namens RNOB stond Rian aan de lat voor het onderzoek naar de bereikbaarheid van de kleine kernen in Noordoost-Brabant, dat  in 2024 werd uitgevoerd. “Uit landelijke onderzoeken bleek dat bepaalde groepen, zoals ouderen, minder validen of nieuwkomers, moeite hebben om bij voorzieningen als scholen, ziekenhuizen en winkels te komen. Dat noemen we vervoersarmoede. We wilden weten of er echt sprake is van vervoersarmoede in onze regio.”

Het onderzoek leverde verrassende inzichten op. Zo is bereikbaarheid niet alleen een mobiliteitsopgave: “In sommige dorpen is er veel aanbod van mobiliteitsoplossingen, zoals bus of deelvervoer, maar weten mensen de weg ernaartoe niet te vinden. Mobiliteit vraagt dus ook om samenwerking met bijvoorbeeld het sociaal domein. Dat is cruciaal voor het goed informeren en ondersteunen van inwoners over mobiliteitsoplossingen zodat zij hun zelfstandigheid en sociale participatie kunnen behouden.” 

Met het onderzoek heeft RNOB de bereikbaarheid van kernen en wijken goed op de agenda gekregen van andere overheden en partners. Het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat gaat dit onderzoek zelfs als blauwdruk gebruiken worden voor regionale bereikbaarheidsanalyses. “Voorheen keek het kabinet vooral naar de bereikbaarheid van grote steden en bedrijventerreinen. Nu wordt er ook aandacht besteed aan de bereikbaarheid van voor mensen belangrijke basisvoorzieningen. Dat is een enorme winst.” 

Verbindingen leggen

Als regisseur Mobiliteit vertaalt Rian, samen met collega-regisseur Esmee van Selst, het Multimodaal Mobiliteitspakket naar concrete acties voor gemeenten. Ze organiseert de hiervoor noodzakelijke bestuurlijke en ambtelijke overleggen en bereidt haar bestuurlijke trekkers goed voor met relevante stukken. Daarnaast stelt Rian, als secretaris van het portefeuillehoudersoverleg (poho) Ruimte, Mobiliteit en Wonen, samen met collega's de agenda voor de bestuurlijke Regiodagen op. Ze bewaakt daarbij de samenhang tussen mobiliteit en andere beleidsterreinen.

“Dat vind ik echt het leukste aan mijn werk: verbindingen leggen. Tussen mensen, ambities en programma’s. Tussen gemeenten, provincie, Rijk en andere mobiliteitspartners.” Voor collega’s en stakeholders is Rian bij RNOB het eerste aanspreekpunt voor duurzame bereikbaarheid. Zij wordt ook gezien als een echte spin in het Brabantse web van verkeersveiligheid, mobiliteitsdata en openbaar vervoer.  

Inzetten op mobiliteitstransitie

Mobiliteit vraagt om een slimme samenwerking tussen verschillende overheden als één overheid. Alleen al bijvoorbeeld omdat rijkswegen-, provinciale en gemeentelijke wegen op elkaar aansluiten. RNOB speelt een verbindende rol tussen deze overheden en ook mobiliteitspartners in het bereikbaar houden van de regio. Naast gemeenten, provincie, het Rijk werkt RNOB nauw samen met partijen zoals Veilig Verkeer Nederland, de Fietsersbond, ReizigersOverleg Brabant en Ons Brabant Fietst.

 “Nieuwe wegen aanleggen is niet dé oplossing, want die slibben ook weer dicht. Daarom zetten we in op een totale mobiliteitstransitie.“ Dit is een fundamentele verandering in het mobiliteitssysteem, gericht op duurzamer en efficiënter vervoer en bijvoorbeeld vervoershubs door technologische innovaties, ruimtelijke ontwikkelingen en gedragsverandering van verkeersdeelnemers. “Dit moet leiden tot meer gebruik van de fiets, het ov en deelvervoer. Daarmee kunnen we de capaciteit van het beschikbare netwerk beter benutten”.

Een van de mobiliteitsspeerpunten van RNOB is fietsstimulering. “Fietsen is schoon, goedkoop en voor iedereen toegankelijk. Het draagt bovendien bij aan het oplossen van de fileproblematiek. Daarom hebben we bijvoorbeeld in samenwerking met Ons Brabant Fietst e-bike probeeracties georganiseerd bij bedrijven. Werkgevers spelen een belangrijke rol in fietsstimulering: hoe aantrekkelijker zij het ‘op de fiets naar werk komen’ maken, hoe groter de kans dat werknemers de auto laten staan. Waterschap Aa en Maas doet dat al op fantastische wijze.”

Een ander speerpunt voor de regio is gedeelde mobiliteit. “We kijken niet alleen naar bussen, maar ook naar andere vervoersvormen zoals deelauto’s en buurtinitiatieven.” Een voorbeeld is BravoFlex, een flexibel vervoerssysteem dat vanaf 2026 dorpen en kernen beter bereikbaar maakt in Noordoost-Brabant. “Mensen zonder auto of netwerk kunnen straks voor twee euro per rit met een taxi naar een ov-knooppunt als er geen bus (meer) rijdt. Dat vergroot hun mobiliteit enorm en voorkomt sociaal isolement.”

Onderdeel van een bredere strategie

Wat Rian betreft is samenwerken de sleutel tot succes voor een bereikbare regio. “We moeten mobiliteit niet zien als een op zichzelf staand thema, maar als onderdeel van een bredere regionale strategie. We kunnen als regio veel meer bereiken als we opgaven nog meer in samenhang en programmatisch aanpakken. Niet alleen integraal tussen de verschillende domeinen, maar ook als één overheid met provincie en Rijk. Mobiliteit is een gedeelde verantwoordelijkheid. Alleen als we blijven samenwerken, houden we Noordoost-Brabant bereikbaar. En dat is precies waar RNOB zich sterk voor maakt.”